Mapy myśli to przydatne narzędzie do stymulowania kreatywności i rozwiązywania problemów. Jest to szczególny sposób notowania, mający według jego twórców zwiększać efektywność pracy i zapamiętywania oraz aktywować obie półkule mózgu.
Z naszego artykułu dowiesz się jak skutecznie tworzyć mapy myśli.
Podstawowe założenia tworzenia mapy myśli
Zadając sobie pytanie”Jak tworzyć mapy myśli?”, powinniśmy pamiętać, że w podstawowym założeniu mapa myśli jest kreatywną formą diagramu z głównym tematem w centrum, z którego stopniowo wyłaniają się zagadnienia drugoplanowe.
Ta struktura drzewa może być przedstawiona za pomocą usytuowanej w centrum chmury lub innej owalnej formy (główny temat) i gałęzi lub rozgałęzień, które są ideami lub słowami kluczowymi powiązanymi z głównym tematem.
Rysunek ten ma wizualnie odzwierciedlać funkcjonowanie naszych myśli, a co za tym idzie – pomaga nam uporządkować nasze pomysły, odkryć powiązania między nimi i w ten sposób łatwiej je zrozumieć.
Etapy tworzenia mapy myśli
Poniżej przedstawiamy kolejne etapy tworzenia mapy myśli.
Etap 1: Tworzenie głównej koncepcji mapy myśli
Najpierw należy przygotować czystą kartkę (bez linii) w układzie poziomym, a nie pionowym, a następnie przystąpić do tworzenia rdzenia tematu, który będzie stanowił główny motyw diagramu. Powinien on być zlokalizowany w centrum.
Wykonując to zadanie, używamy sugestywnych (nigdy negatywnych) słów. Możemy je zapisać w owalnym kształcie, chmurce, bańce…, które pokolorujemy odcieniami, aby przywołać określone wrażenia lub impresje.
Ponieważ mapy myśli zaczynają się od wewnątrz i działają na zewnątrz, nasza główna myśl będzie podstawowym tematem diagramu. Naszą główną koncepcją może być :
- problem, który próbujemy rozwiązać,
- projekt, nad którym aktualnie pracujemy,
- złożona koncepcja, którą powinniśmy zrozumieć i rozwiązać.
Etap 2: Dodanie gałęzi w celu wyodrębnienia głównych podtematów
Z centrum rozrysowujemy gałęzie lub rozgałęzienia dla wszystkich powiązanych podtematów. Te gałęzie umożliwiają nadanie priorytetu naszym pomysłom, zaczynając od tego, co najważniejsze, a potem stopniowo przechodząc do szczegółów.
Gałęzie powinny być harmonijnie rozmieszczone po obu stronach głównego tematu. Mają one za zadanie pomóc w uporządkowaniu informacji. Nie ma potrzeby podawania zbyt wielu szczegółów.
W tym przypadku zaleca się zasadę „Jedna gałąź = jeden pomysł”. Należy użyć słów kluczowych dla każdego z wymienionych pojęć. Zapisujemy je czytelnie, wyraźnymi, dużymi literami i w miarę możliwości ilustrujemy kreatywnym piktogramem.
By tego dokonać, nie musimy być artystami, mały, sugestywny rysunek zawsze będzie bardziej użyteczny niż 50 linijek napisanych przez kogoś innego.
Etap 3: Przemyślane uporządkowanie mapy myśli
Następnie nasze pomysły grupujemy pod konkretnymi kolorami. Gdy, na przykład, opracowujemy temat historyczny, na mapie myśli daty konfliktów (wojen, zamachów) rysujemy na czerwono, a pozytywne wydarzenia (wyzwolenie, zawieszenie broni…) na zielono.
Wykonując to zadanie, najlepiej uporządkować informacje, umieszczając najważniejsze aspekty w pobliżu symbolu odpowiadającego głównej koncepcji, a następnie uwzględnić bardziej szczegółowe uzupełnienia.
Pozwala to na przejrzyste uporządkowanie mapy myśli poprzez użycie standardowych kolorów dla różnych poziomów myślenia. Dodatkowo, można użyć obrazów, aby pomóc sobie w wizualizacji i zapamiętaniu różnych części mapy. Obrazki mogą być również wykorzystywane do łączenia kształtów.
Zalety tworzenia mapy myśli
Mapa myśli jest innowacyjnym sposobem na uporządkowanie informacji i ma niewątpliwie wile zalet. Przyjrzyjmy kilku z nich.
Mapa myśli jako element rozszerzenia możliwości pracy mózgu
Wiemy, że istoty ludzkie zazwyczaj używają tylko jednej części mózgu w tym samym czasie. Albo lewej półkuli, która jest bardziej skupiona na konceptualizacji i rozumowaniu, albo prawej, która odwołuje się do intuicji, instynktu i emocji.
Dzięki mapie myśli i jej obrazowemu przedstawieniu (schemat, kolory, rysunki) oraz związanymi z nią pojęciami (słowa-klucze, wyrażenia) uruchomiony zostaje cały mózg.
Dzięki tym wspólnym elementom mapa myśli różni się od innych metod analizy, uczenia się i organizacji zadań.
Jak skutecznie budować nawyki?
Mapa myśli jako idealne narzędzie do podsumowania i syntezy tekstu
Mapa myśli może okazać się niezwykle przydatna, gdy potrzebujemy streścić tekst, książkę lub dokument. W tym przypadku powinniśmy uważnie i aktywnie czytać tekst, aby uzyskać ogólny obraz i wyodrębnić odpowiednie słowa kluczowe.
Zamiast pisać wypracowanie z brakującymi słowami, tworzenie mapy myśli pozwala wyodrębnić i zobrazować ważne pojęcia poprzez odnotowywanie tylko tego, co istotne.
Mapa myśli jako praktyczny i szybki sposób na powtórkę i zapamiętanie zagadnień
Mapę myśli z powodzeniem możemy wykorzystać w pracach przygotowawczych do egzaminu konkursowego, matury lub do każdego innego egzaminu. Pozwala ona na tworzenie obrazkowych podsumowań lekcji pisemnych, zapamiętanie zagadnień i efektywne uporządkowanie planu nauki.
Jest ona również praktycznym rozwiązaniem dla stworzenia przejrzystej strukturyzacji projektu. Pozwala lepiej zrozumieć zagadnienia i odpowiednio je zobrazować.
Mapa myśli uwzględnia wszystkie zdolności umysłowe
Tworzenie mapy myśli pozwala na uruchomienie wszystkich naszych możliwości umysłowych:
- umiejętności kojarzenia i kreatywnego obrazowania,
- efektywnego wykorzystania słów, liczb, list, sekwencji, logiki i analiz, które są związane z lewą stroną mózgu,
- zdolności przywołania kolorów, obrazów, wielkości, rytmu i marzeń, co pozwala na rozwinięcie świadomości przestrzennej,
- poprawy zdolności oczu do postrzegania i asymilacji,
- aktywizacji umiejętności rąk do odtwarzania z coraz większą wprawą tego, co widziały oczy,
- indukcji potencjału całego mózgu do organizowania, przechowywania i odzyskiwania tego, czego się nauczył.
Tworzenie mapy myśli należy traktować jako kreatywną reprezentację, która świadczy o umiejętności przeprowadzenia procesu analizy, odkrywania nowych zdolności mentalnych i dojrzałości umysłowej.
Jest to cenne narzędzie przydatne przede wszystkim dla tych, którzy je tworzą i dla tych, którzy pragną dzielić się wiedzą.
Mapa myśli w praktyce pedagogicznej
Mapa myśli jako wsparcie wiedzy pedagogicznej
Wśród graficznych organizatorów wiedzy, które studenci i nauczyciele wykorzystują jako pomoc w nauce, mapy myśli zajmują poczesne miejsce. Zostały one opracowane przez brytyjskiego psychologa Tony’ego Buzana, który oparł swoją pracę na badaniach nad pamięcią i zdolnością ludzkiego umysłu do kojarzenia pojęć i informacji w promienisty, nieliniowy sposób.
Zainspirowany strukturą neuronów Buzan opracował metodę map myśli do wizualizowania i analizowania pojęć.
Zalety mapy myśli w nauczaniu
Kiedy tworzymy mapę myśli, gałęzie rozwijają się na zewnątrz do poziomów podgałęzi, zachęcając nas w ten sposób do rozwijania innych pomysłów z pierwszej myśli, która przyszła nam do głowy, tak jak robi to mózg.
Ponadto fakt, że wszystkie reprezentowane idee są ze sobą powiązane, pomaga mózgowi poprzez proces skojarzeń poczynić wielkie postępy w zrozumieniu pojęć i rozbudzeniu wyobraźni.
Według najnowszych analiz mapa myśli w praktyce pedagogicznej generuje następujące korzyści:
- tworzy globalną wizję obszaru zastosowania,
- dzięki punktom osiowym wskazuje na właściwe wybory, których należy dokonać,
- stanowi sumę zestawionych i uporządkowanych danych,
- zwiększa przejrzystość przekazywanych informacji, ponieważ jest to dokument, który w stosownych przypadkach jest przeznaczony do przekazywania, udostępniania i prezentowania,
- pozwala na bardziej kreatywne podejście do projektowania zadań,
- jest estetycznym obiektem o wysokich walorach znaczeniowych,
- jest stymulatorem mózgu, który pozwala na znalezienie słów kluczowych, określenie myśli do zapamiętania i ukształtowanie ich.
Mapy myśli i narzędzia cyfrowe
Twórca mapy myśli Buzan zawsze zalecał tworzenie map mentalnych na papierze, ponieważ zręczność i zmysłowość ręcznego rysowania stymuluje prawą półkulę mózgu, która odpowiada za kreatywność, fantazję, intuicję, czerpanie zarówno z tego, co jest w sferze świadomości, jak i z tego, co można odkryć poza nią.
Atuty cyfrowej mapy myśli
W ostatnich latach wiele osób zaangażowało się w rozwój oprogramowania wprowadzającego te same zasady do środowisk automatyki biurowej, osiągając rezultaty mniej więcej zgodne z założeniami Buzana.
Aplikacje te zazwyczaj umożliwiają cyfrowe tworzenie map podobnych do map myśli w sensie uporządkowanym i zgodnym z modelem hierarchiczno-asocjacyjnym, który jest dodatkowo szczególnie bogaty i dokładny graficznie.
Z drugiej strony, wykorzystanie narzędzi komputerowych pozwala na tworzenie reprezentacji, które wykraczają poza oryginalny model Buzana. Poza tym posiadają możliwość wstawienia rozszerzonego tekstu lub kodów ikoniczno-chromatycznych.
Czym jest prokrastynacja i jak ją pokonać?
Mapa myśli a działalność biznesowa
W działalności biznesowej kreatywne agencje wykorzystują mapy myśli do opracowania holistycznej strategii biznesowej, która łączy marketing z obsługą klienta, produktywnością i innymi kluczowymi działami.
W tym przypadku marketing, obsługa klienta i produktywność jako elementy jednej wielkiej układanki pozwalają na sporządzenie kompatybilnej mapy myśli, co z kolei umożliwia agencji połączyć działanie z efektem.
Mapa myśli a kreatywne zarządzanie projektami
Generalnie w kreatywnym zarządzaniu projektami mapy myśli pozwalają na:
- tworzenie sensownych połączeń między pomysłami,
- współpracę z zespołami wirtualnymi lub rozproszonymi po całym świecie,
- zapewnienie każdemu członkowi zespołu przestrzeni do wniesienia wkładu i wysłuchania jego głosu,
- rozporządzanie wizualną i łatwą do zrozumienia mapą tematu,
- organizowanie szerokiego zakresu danych, zależnych projektów i powiązanych zadań.
Mapy myśli to jeden z najskuteczniejszych sposobów zachęcania zespołu marketingowego do zgłaszania najlepszych pomysłów, ale ich stosowanie na początku może być trudne, ponieważ narzędzie to może być wykorzystywane zarówno do tworzenia dużych projektów biznesowych, jak i do indywidualnych zadań w ramach podprojektów.
Dlatego najpierw należy uzgodnić zakres, jaki ma obejmować planowana mapa myśli, aby nie była zbyt ogólna, ograniczona lub zagmatwana dla osób, które będą musiały ją później śledzić.
Jak czytać mapę myśli?
Zanim zaczniemy czytać mapę myśli, powinniśmy wiedzieć, że składa się ona z 3 elementów:
- Rdzeń mapy, który reprezentuje ogólny temat,
- Główne gałęzie definiujące tematy, które powinny być opracowane z detalami,
- Gałęzie drugorzędne, które szczegółowo omawiają dane zagadnienie.
Podsumowanie
Czytanie mapy myśli rozpoczyna się od jej rdzenia, co pozwala na uchwycenie podstawowego tematu. Następnie kontynuujemy czytanie informacji zawartych w pierwszej gałęzi na górze po prawej stronie, przechodząc do zawartych tam szczegółów. Potem przechodzimy do lektury górnej gałęzi drugoplanowej i podążamy za wszystkimi dołączonymi do niej odgałęzieniami.
Gdy odczyt tej gałęzi zostanie zakończony, czytana jest następna gałąź i tak dalej, aż czytanie zostanie zakończone.
Aby mapa myśli była bardziej czytelna, gałęzie można ponumerować lub przypisać do każdej z nich inny kolor.
