Każdego roku w mediach pojawiają się dość smutne statystyki, według których po książkę do czytania sięga zaledwie co drugi dorosły Polak. Faktem jest, że dorośli Polacy czytają mało, a po książki sięgają niezbyt chętnie, zastępując je oglądaniem telewizji czy korzystaniem z mediów społecznościowych. Jednocześnie rośnie odsetek dzieci i młodzieży, które chętnie czytają i poszukują dla siebie nowości wydawniczych.
Harry Potter rządzi
Jedną z najczęściej wybieranych do czytania serii wydawniczych jest brytyjska seria o przygodach nastoletniego czarodzieja. Przygody chłopca, który trafia do Hogwartu – szkoły magii, gdzie może nabywać nowe umiejętności czarodziejskie, od lat mają wiernych czytelników.
Niektórzy dorośli dopatrują się w nich jakichś przesłanek z zakresu czarnej magii, dla dzieci to klasyczna baśń, z której głównym bohaterem mogą się identyfikować, bo jest w ich wieku. Podobnie klasyczny schemat, charakterystyczny dla bajki, gdzie dobro zostaje wynagrodzone, a zło ukarane, został także wykorzystany do stworzenia atrakcyjnej dla czytelników fabuły.
Jest jednak jeden element, który odróżnia książkę od klasycznych bajek. Jest nim możliwość oswojenia ze śmiercią. Niektórzy koledzy Harry’ego oraz jego dorośli znajomi umierają, czasem są niesłusznie skazywani za swoje poglądy. JK Rowling nie stroni bowiem od dość oczywistych rzeczy, z którymi dziecko styka się w świecie współczesnym.
To dlatego z jej bohaterem identyfikuje się tyle milionów czytelników na całym świecie. Czytelników, którzy marzą o innym, lepszym świecie i którzy czasem miewają wrażenie, że czeka na nich inny los. Widocznie w losach młodego czarodzieja jest coś wartego uwagi, skoro ta książka trafiła do kanonu lektur szkolnych.
Dzienniki cwaniaczka
O, matko, co za tytuł! – pomyśli niejeden rodzic, zabraniając dziecku sięgania po książki napisane prze Jeffa Kinneya. Niesłusznie. Tytułowym cwaniaczkiem jest tu Greg Heffley, który chodzi do szkoły, gdzie musi się zmierzyć z różnymi problemami.
Czasem będzie to jakiś nauczyciel lub przedmiot, częściej jednak rodzice czy nadgorliwy brat, który potrafi znaleźć sekretny dziennik. Pisane w ten sposób książki najczęściej trafiają do młodych odbiorców, którzy chętnie czytają o przygodach mięczaków. Prawda jest taka, że także oni, pogardzani przez większość frajerzy, mają jakieś swoje sposoby, aby przeżyć w szkole, ukryć jakieś tajemnice, które nie powinny ujrzeć światła dziennego.
Spora część czytelników ma również rodziców, którzy bardzo by chcieli, aby ich dziecko było zupełnie inne. Historia Grega w dziesięciu tomach pokazuje, że szkoła nie musi być straszna. I wystarczy jedynie znaleźć na nią jakiś sposób, może sport, może zainteresowania, a może wystarczy wybrać pozę “na przetrwanie” i cieszyć się spokojem w czasie wolnym.
Trochę starszy Adrian Mole
Jednak dzienniki pisane przez nastolatków nie są nowym pomysłem na książkę. Jeszcze w latach 80. XX wieku Sue Townsend stworzyła Adriana Mole’a lat 13 i 3/4, który prowadził dziennik o swoim smutnym życiu nastolatka. Oczywiście nikt go nie rozumiał, jego rodzice się rozwodzili, a ukochana nie zauważała. Na podstawie dziennika powstał serial telewizyjny, zaś sam bohater doczekał się kilku kolejnych tomów o swoim dość smutnym życiu.
Jednak “Sekretny dziennik…” to doskonały sposób, aby przekonać czytające dziecko, że choć lata mijają, to problemy nastolatków są dość podobne. Może jedynie współcześnie można sobie z większością z nich łatwiej poradzić dzięki smartfonom i mediom społecznościowym. Jaką naukę niosą książki o Adrianie Moleu?
Cóż, chłopak, który miał lat 13 i 3/4 i nie podejmował żadnych wysiłków, aby zmienić swoją sytuację w szkole czy wśród znajomych, może skończyć jako równie samotny dorosły, który nadal będzie kochać tę samą kobietę, a życie będzie nieustannie wplątywać go w kolejne afery.
The Telegraph
A może Mikołajek i inne chłopaki?
Jeszcze starszą książką o perypetiach niesfornego ucznia tym razem francuskiej szkoły jest seria książek o Mikołajku. Książeczki napisane w latach 60. nadal bawią czytelników, zaś sam Mikołajek, podobnie jak paru innych bohaterów książek dla dzieci, doczekał się również filmowego debiutu.
Czym się wyróżnia Mikołajek na tle innych książkowych bohaterów? I on, i jego koledzy stanowią nie lada wyzwanie dla rodziców i nauczycieli. Czasem stroją sobie żarty z kolegów, czasem ofiarami ich dowcipów bywają nauczyciele. Oczywiście także francuscy uczniowie piszą sobie sami zwolnienia ze szkoły, czym wywołują salwy śmiechu u dorosłych.
Książki o Mikołajku to seria książek o sile przyjaźni oraz o tym, dlaczego lata szkolne będą najlepszym okresem w życiu każdego młodego czytelnika. Atutem tych książek są także ilustracje.
Magiczne drzewo
Serię “Magiczne Drzewo” Andrzeja Maleszki stanowi już 9 książek, w których świat realny przenika się ze światem fantastyki. Wszystko zaczyna się od pewnego magicznego dębu, którego drewno wykorzystano do stworzenia magicznych przedmiotów.
W każdym tomie nieco zmienia się grono głównych bohaterów, którzy przeżywają czasem dziwne, a czasem bardzo szalone przygody. Pomysły młodych bohaterów można uznać za pomysły większości dzieci, które czasem by chciały, aby rodzice zamiast pogodni za pieniędzmi poświęcili im choć odrobinę swojego czasu.
Każdy uczeń od czasu do czasu marzy o tym, aby nie iść do szkoły i zamiast siebie, puścić tam jakiegoś klona czy sobowtóra. Gorzej, jeśli taka wymyślona postać zechce na stałe zastąpić swojego twórcę. Uniwersalizm tych historii docenili twórcy filmów dla dzieci, którzy również sfilmowali książkową historię.
Nela podróżniczka
Dzieci uwielbiają podróże. Co prawda nie każde dziecko marzy, aby zobaczyć na własne oczy wszystkie kontynenty czy znane z filmów przyrodniczych zwierzęta. Ale jest taka dziewczynka, która rozpoczęła swoją przygodę z podróżami dość wcześnie. Nela Mała Reporterka jest doskonale znana młodym czytelnikom, którzy wraz z rezolutną dziewczynką mogą poznawać najbardziej odległe zakątki globu.
Tę książkę od innych wyróżnia również to, że napisała ją faktycznie kilkuletnia dziewczynka, czasem z pomocą rodziców, która opisuje zwiedzane przez siebie miejsca i ludzi, których poznała. Jako podróżniczka Nela zwiedzała odległe zakątki Azji, Afryki czy Ameryki Południowej, a jej pełna życia narracja znalazła uznanie także u dorosłych czytelników.
Od niedawna jest to jedna z lektur szkolnych, która jest przyjemną lekturą także ze względu na bogactwo ilustracji i zdjęć, jakie dodano, aby jeszcze bardziej uatrakcyjnić przygody dziewczynki. Seria książek o Neli to również możliwość poznania odległych zakątków bez konieczności wychodzenia z domu.
Komiksy nie takie straszne
Wśród wielu czytelników panuje przekonanie, że jedynie beletrystyka, do tego napisana prozą, zasługuje na czytelnicze zainteresowanie. Tymczasem polski rynek słynie z wielu komiksów, które towarzyszą kolejnym pokoleniom czytelników.
Należy do nich seria Pacia Chmiela o Tytusie, Romku i A’Tomku, czyli o dwóch harcerzach i małpie, która stara się ciągle uczłowieczyć. Przygody harcerzy, którzy pomagają potrzebującym oraz zgłębiają historyczne zakamarki, są wciągające. Do tego małpa, która z dużym zaskoczeniem przygląda się ludzkim zwyczajom.
Przygody w pustyni i w puszczy
Odkąd powieść Henryka Sienkiewicza weszła do kanonu lektur szkolnych, nauczyciele polskiego podkreślają, że “W pustyni i w puszczy” staje się ważna przyjaźń i odpowiedzialność Stasia za Nel. To możliwość nieco wirtualnego zwiedzania afrykańskiego kontynentu jest tym, co przykuwa uwagę kolejnych pokoleń czytelników.
Duży wpływ na popularność historii, która powstała w oparciu o prawdziwe wydarzenia, ma również styl pisania Sienkiewicza. Wielu młodych czytelników, zwłaszcza zainteresowanych historią swojego kraju, chętnie sięga także po napisaną przez niego Trylogię, odkrywając nie zawsze znane epizody z przeszłości. Oczywiście warto przy tej okazji podkreślać, że twórczość Sienkiewicza powstawała w określonym czasie, a jej głównym zadaniem było podtrzymywanie narodowego ducha w Polakach żyjących pod zaborami.
Niemniej jednak bardzo dynamiczne opisy scen batalistycznych oraz atrakcyjnie przedstawiona historia znalazły widzów także w filmach. Bo przecież większość młodych czytelników kojarzy “Potop”, “Ogniem i mieczem” czy nawet wspominane już “W pustyni i w puszczy” głównie jako filmy przygodowe.
300 faktów
Czy książki popularno-naukowe powinny się znaleźć w domowej biblioteczce nastolatka czy dziecka, które czyta? Oczywiście, jednak wiedza w takich książkach powinna być podawana w sposób przystępny dla młodego czytelnika. Do dobrze napisanych książek, przybliżających niektóre gałęzie nauki, dołączyła ostatnio seria 300 faktów.
Na polski przetłumaczono książki o dinozaurach, zwierzętach, oceanach i kosmosie. Każda książka skupia się na wybranym dziale nauki, a młody czytelnik poznaje dokładnie 300 faktów, które autorzy uznali za ciekawe i warte przybliżenia. W ten nieoczywisty sposób młodzi czytelnicy mogą się uczyć rzeczy ciekawych i wartych uwagi z wybranej gałęzi nauki.
Poradniki psychologiczne dostosowane do wieku
Wśród książek, które mogą się pojawić na półce nastoletniego czytelnika, bardzo często wymienia się poradniki psychologiczne. Niektóre z nich pomagają w lepszym przyswajaniu wiedzy, inne z kolei są niezbędne, aby budować relacje z rówieśnikami i dorosłymi. Jedną z książek, cieszących się ponadczasową popularnością, jest książka polecana głównie biznesmenom i członkom zespołów – pozycja Dale’a Carnegie “Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi”.
Książka napisana przez amerykańskiego biznesmena i mówcę od lat jest wskazywana jako poradnik, z którego można się nauczyć budowania zdrowych relacji na gruncie prywatnym i zawodowym. Nie oznacza to jednak, że należy zmuszać dziecko do sięgania po literaturę dla dorosłych. Książka Carnegie’ego została napisana niejako ponownie przez jego córkę Donnę, która przerobiła bestseller ojca na książkę “Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi dla nastolatek”.
Świetną, choć trudniejszą, książką jest “O myśleniu szybkim i wolnym” autorstwa Daniela Kahnemana. Tutaj możesz dowiedzieć się więcej na ten temat: Jak wykorzystać błędy myślowe? Po przeczytaniu tej lektury z pewnością zrozumiesz jak reklamodawcy próbują nami (często skutecznie) manipulować. Świetna pozycja!
Chcę być kimś!
Pozycją wartą polecenia każdemu nastolatkowi jest również seria czterech książek motywacyjnych “Chcę być kimś! Czyli jak osiągnąć cele w czasach, gdy wszyscy mają wywalone”, napisana przez Michała Zawadkę. Każda książka szczegółowo omawia cztery obszary budowania osobowości, nad którymi pracuje się poprzez ćwiczenia omówione w książce.
Poradnik pomaga w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, jest doskonałym trenerem w budowaniu pewności siebie, podkreślaniu własnej indywidualności i wykorzystywaniu jej w szkolnym życiu. Konkretne rady pomogą również w realizacji celów choćby dzięki systematycznej pracy nad konkretnymi umiejętnościami.
Tym, co wyróżnia tę serię książek od innych, jest dodatek w postaci spisu aplikacji, które mogą być pomocne przy pracy nad sobą. Dla młodych czytelników istotne będzie też to, że książka powstała w oparciu o ich własne doświadczenia.
Atrakcyjny świat fantasy
Wiedźmin Andrzeja Sapkowskiego oraz “Władca pierścieni” i “Hobbit” Tolkiena to najważniejsze książki, które warto przeczytać, aby mieć choć ogólny obraz tego, jak wygląda świat fantasy. Hobbici, elfy i inne istoty, które porozumiewają się stworzonymi przez Tolkiena językami, stworzeni zostali w mrocznych czasach wojennych.
Dla jednych “Władca pierścieni” jest przestrogą przed tym, do czego może doprowadzić szerzące się na świecie zło. Dla innych z kolei to doskonały przykład powieści, w której każdy bohater ma swoje miejsce i zadanie do wykonania. Choć każdy reprezentuje odmienne interesy, to łączy ich chęć zwyciężenia w wojnie.
Z kolei samotny wojownik Sapkowskiego to przykład rodzimego bohatera, który na własną rękę walczy ze złem. Są tu i epizody miłosne, jednak ważna jest sprawa, walka, w której należy zwyciężyć. I tak, jak Tolkien przekonuje, że tylko zespół ma szansę na zwycięstwo, bowiem wykorzystuje swoje różne moce i możliwości, tak Sapkowski staje po stronie samotnych rycerzy, którzy podejmują się nierównej walki w walce o ideały.
Świat, w którym czasem pojawia się magia i moce nadprzyrodzone, może bardzo wciągać.
Podsumowanie
Można się zatem zastanawiać, czy fakt, że młodzież w wieku szkolnym decyduje się na czytanie książek, jest chwilową modą, koniecznością wymuszoną przez system edukacji, a może efektem kampanii, organizowanych od kilku lat, których celem było wspieranie regularnego czytania dzieciom.
Nie ma to znaczenia, bowiem najważniejsze jest to, że dzieci chcą czytać, także dla rozrywki. To właśnie czytanie pomaga w rozwijaniu wyobraźni i kreatywności, u wielu dzieci czytanie przekłada się także na poszerzenie zasobu słów, które dziecko będzie wykorzystywać w przyszłości. Nieważne jest również to, czy książka jest nowa, czy pochodzi z biblioteki, otwartych zasobów internetowych czy od kolegi – ważne, aby każdego dnia dziecko spędziło co najmniej 15 minut na czytaniu.
Pominęliśmy jakiś tytuł? Daj znać w komentarzu!
Chcesz czytać więcej i szybciej? Sprawdź nasz poradnik!
Jak nauczyć się szybko czytać?
Jak oszczędzać pieniądze? Koniecznie sprawdź nasz mega artykuł!
[kkstarratings]
