Ludzki mózg, pomimo wielu lat badań, ciągle pozostaje najbardziej tajemniczym z organów w ludzkim ciele. Według ekspertów nie wiemy o nim więcej niż wiemy, a większość wiarygodnych informacji pozyskana została dopiero w ostatnich 15 latach.
Poniżej przedstawiamy ciekawostki i fakty na temat ludzkiego mózgu.
Mózg w liczbach
Ile waży przeciętny mózg?
Przeciętny ludzki mózg waży 1300-1400 g. Wśród współczesnych naczelnych człowiek dysponuje największym mózgiem. Pojemność czaszki człowieka (średnio 1350 cm³) jest około trzykrotnie większa niż u goryli (469 cm³), szympansów (400 cm³) i orangutanów (397 cm³).
Jednak nie jest to największy mózg, który występował u przedstawicieli rodzaju Homo – palmę pierwszeństwa dzierży masa mózgu neandertalczyka, będąca około 10% większa niż u Homo Sapiens.
Stosunek wielkości mózgu do masy ciała
Jeśli weźmiemy pod uwagę stosunek masy mózgu do masy całego ciała, to człowiek dysponuje największym mózgiem wśród ssaków (mózg stanowi około 2% masy ciała). Z kolei na drugim końcu stawki plasują się koale, u których wskaźnik ten wynosi zaledwie około 0,2%.
Z czego składa się mózg?
Masa mózgu to w około 75% woda. Ale jeśli weźmiemy pod uwagę jedynie suchą masę mózgu, to jego podstawowym budulcem będą tłuszcze, co czyni z niego jeden z „najtłustszych” organów w ciele człowieka.
Pojemność pamięci Twojego mózgu jest praktycznie nieograniczona
Badania sugerują, że ludzki mózg składa się z około 86 miliardów neuronów, ponad 10 tys. różnych typów. Każdy neuron tworzy połączenia z innymi neuronami, co może dawać nawet 1 kwadrylion (1,000 bilionów) połączeń.
Według Paula Rebera, profesora psychologii na Uniwersytecie Northwestern, ludzki mózg może przechowywać szacunkowo 2 500 000 gigabajtów pamięci.
Zużywa 20% całkowitej ilości tlenu i energii w organizmie
Mózg ludzki zużywa 20% całkowitej ilości tlenu i energii organizmu. Potrzebne substancje docierają do mózgu za pośrednictwem naczyń krwionośnych, których długość wynosi ponad 600 km. Każdej minuty przez nasz mózg przepływa od 750 do 1000 ml krwi.
Głowa pełna myśli
Badania wykonane przez naukowców z Laboratorium Neuroobrazowania Uniwersytetu Południowej Kalifornii wykazały, że ludzki mózg generuje średnio 48,6 myśli na minutę. Oznacza to, że w ciągu całego dnia wytwarza on łącznie 70 tysięcy myśli.
To mit, że używamy tylko 10% mózgu
Najpopularniejszym mitem na temat ludzkiego mózgu jest to, że używamy tylko 10% jego mocy. W rzeczywistości używasz go całego, nawet podczas snu. Badania neurologiczne potwierdzają, że Twój mózg jest zawsze aktywny.
Co dzieje się w mózgu wraz z wiekiem?
Podczas 1 roku życia mózg potraja swoją wielkość
Najbardziej intensywny wzrost mózgu ma miejsce we wczesnym dzieciństwie, do około 5 roku życia. W ciągu samego pierwszego roku nasz mózg rośnie aż trzykrotnie. Po tym okresie tempo wzrostu zwalnia, ale ostateczną wielkość mózg osiąga około 18 roku życia.
Amnezja dziecięca
Amnezja dziecięca to normalne zjawisko związane z rozwojem mózgu. Hipokamp i kora przedczołowa, struktury odpowiedzialne za pamięć i tworzenie wspomnień, dojrzewają dopiero około 4 roku życia. Z tego powodu nie jesteśmy w stanie przypomnieć sobie zdarzeń z wczesnego dzieciństwa.
Pełna dojrzałość mózgu
W czasie dzieciństwa i młodości nasz mózg stale się dojrzewa, stopniowo osiągając pewne zdolności. Pełną dojrzałość uzyskuje około 25 roku życia. Nie oznacza to jednak, że w tym momencie mózg przestaje się rozwijać.
Szczyt możliwości w różnych zakresach osiągamy w różnym wieku (np. w wieku 18 lat jesteśmy najlepsi w przetwarzaniu danych, 43 lata to szczyt koncentracji, a w wieku 67 lat mamy najbogatsze słownictwo)
Funkcjonowanie mózgu
Rozmiar nie ma znaczenia
Liczne badania wykazały, że wielkość mózgu nie ma wpływu dla funkcjonowania mózgu. Dowodem potwierdzającym te badania może być chociażby fakt, że mózg Alberta Einsteina był o około 10% lżejszy niż średnia, miał za to zauważalnie większą gęstość neuronów.
Lateralizacja mózgu
Lateralizacją mózgu określa się zjawisko pełnienia odmiennych funkcji przez prawą oraz lewą półkulę. Kiedyś wierzono, że u każdego jedna z półkul jest dominująca.
Nowsze badania wykazały jednak, że nie ma pełnej lateralizacji półkul, zlateralizowane mogą być natomiast pewne czynności. Przykładem są ośrodki mowy znajdujące się tylko w półkuli lewej.
Podświadome podejmowanie decyzji
95 procent wszystkich decyzji, które podejmujemy ma miejsce w umyśle podświadomym. Oznacza to, że zdecydowana większość naszych działań i zachowań wynika z aktywności mózgu, która leży poza naszą świadomością.
Mózg nie boli
Chociaż ból jest przetwarzany właśnie w mózgu, sam organ nie jest w stanie go odczuwać. To dlatego operacje mózgu przeprowadzane są, gdy pacjent jest przytomny, bez uczucia dyskomfortu.
Jak zaplanować dzień? Stań się mistrzem efektywności!
Różnice między „męskim” a „kobiecym” mózgiem
Męski mózg jest około 10% większy niż kobiecy
Nawet jeśli uwzględnimy różnice w rozmiarach ciała, mózgi mężczyzn są około 10% większe niż mózgi kobiet. Mimo to niektóre regiony mózgu kobiet (np. hipokamp, czyli część mózgu odpowiedzialna za pamięć) są wyraźnie większe niż u mężczyzn. Badania wykazały, że w naszym mózgu występuje aż 29 ośrodków, które różnią się wielkością ze względu na płeć.
Wszyscy byliśmy kobietami
Na początkach rozwoju płodowego, niezależnie od płci genetycznej, wszyscy posiadają tzw. żeński mózg. Dopiero około 6-7 tygodnia po zapłodnieniu w przypadku płodów płci męskiej dochodzi do tzw. „zjawiska zalania testosteronem”, w wyniku którego zachodzą zmiany prowadzące do wykształcenia „męskiego” mózgu. Zmiany wywołane żeńskimi hormonami płciowy są zdecydowanie mniejsze.
Koncentracja uwagi
Badania wykazały, że mężczyźni pracując nad abstrakcyjnymi problemami używają głównie prawej półkuli, dlatego trudniej jest ich rozproszyć, są bardziej skupieni na zadaniu. Kobiety z kolei wykorzystują obie półkule na raz, przez co ich koncentrację mogą rozpraszać bodźce zewnętrzne.
Według naukowców różnice te wynikają z ewolucyjnej konieczności dbania przez kobiety o dzieci – nawet wykonując inne czynności musiały cały czas nad nimi czuwać.
Jak się skupić? 14 mega skutecznych sposobów na koncentrację!
Mózgi kobiet są młodsze
Pod względem metabolizmu mózg kobiety jest kilka lat młodszy niż mózg mężczyzny w tym samym wieku chronologicznym. Nie oznacza to, że męskie mózgi starzeją się szybciej, ale że już na starcie są one starsze. Zalanie testosteronem w życiu płodowym postarza mózg.
Po urodzeniu mózgi dziewcząt są o około 3,8 roku młodsze, po dojrzewaniu płciowym różnica wynosi około 2,5 roku.
Higiena mózgu
Wpływ alkoholu na mózg
Wbrew temu, co prawdopodobnie słyszałeś, alkohol nie zabija komórek mózgowych. Jednak nadmierne spożycie alkoholu może uszkodzić tkankę łączną na końcu neuronów. Powoduje to niszczenie połączeń pomiędzy neuronami, co spowalnia pracę mózgu.
Trening mózgu
Za każdym razem, gdy stymulujemy mózg, np. ucząc się nowych rzeczy, prowadzi to do utworzenia nowych połączeń nerwowych, a w konsekwencji – przyrostu istoty szarej w mózgu. Dlatego najlepszym sposobem na utrzymanie sprawności intelektualnej jest ciągłe wystawianie mózgu na nowe bodźce.
Jak być systematycznym? Stań się systematyczny w kilku prostych krokach!
Jak depresja wpływa na mózg?
Przewlekły stres i depresja stają się coraz powszechniejsze we współczesnym życiu. Zjawiska te mają jednak bardzo negatywny wpływ na nasze mózgi. Każde z nich może powodować mierzalne kurczenie się tego organu.
Wpływ witaminy B1 na pamięć
Witamina B1 jest niezbędna do produkcji substancji chemicznej acetylocholiny, która jest potrzebna do koncentracji i przechowywania wspomnień. Australijscy naukowcy wykazali, że u osób spożywających suplementy zawierające witaminę B1 i kwas foliowy przez dwa lata wyraźnie poprawiła się pamięć długo- i krótkoterminową.
Najdziwniejsze przypadki medyczne
Przekonanie o własnej śmierci
Zespół Cotarda to rzadkie zaburzenie neurologiczne, które sprawia, że osoby nim dotknięte są przekonane, że nie żyją. Po raz pierwszy opisane przez francuskiego neurologa Julesa Cotard. Opisał on przypadek Mademoiselle X, która twierdziła, że niektóre części jej ciała nie istnieją, a ona sama nie potrzebuje jedzenia.
Obecnie leczenie takiego stanu może obejmować leki przeciwdepresyjne lub przeciwpsychotyczne, albo terapię elektrokonwulsyjną.
Utrata kontroli nad kończyną
Zespół obcej ręki sprawia, że jedna z kończyn danej osoby porusza się bez jej kontroli, przez co jest ona przekonana, że ta ręka nie należy do niej. Czasami pacjent może sięgać po przedmioty „obcą” ręką i używać zdrowej ręki, aby ją powstrzymać.
Dolegliwość ta może być spowodowana zerwaniem połączeń między dwiema półkulami mózgowymi, ale może też wystąpić po udarze lub innym urazie mózgu (zazwyczaj dotyczący obszarów ciemieniowych prawej półkuli).
Gdy wszyscy stają się obcy
Prozopagnozja to zaburzenie percepcji wzrokowej, powodujące trudności w rozpoznawaniu twarzy. W zależności od stopnia nasilenia choroby, osoba może mieć trudności z odróżnianiem twarzy obcych ludzi lub rozpoznawaniem twarzy znajomych osób.
Niektóre osoby cierpiące na prozopagnozję nie potrafią rozpoznać nawet własnej twarzy. Stan ten jest zwykle spowodowany udarem lub innym uszkodzeniem mózgu, jednak nowsze badania wskazują, że aż 2,5% ludzi może się z nim urodzić.
Zabójcza bezsenność
Śmiertelna bezsenność rodzinna to dziedziczna choroba mózgu. Jest niezwykle rzadka – wykryta została jedynie u 28 rodzin na świecie. Choroba ta objawia się nasilającą się bezsennością, halucynacjami i atakami paniki.
Ostatecznie prowadzi do całkowitej niezdolności do snu, która kończy się śmiercią pacjenta. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj pomiędzy 30. a 60. rokiem życia. Zgon następuje w ciągu od 7 do 36 miesięcy.
Tajemnica mózgu
Lekarze i naukowcy wciąż nie do końca rozumieją wiele aspektów działania mózgu. Jednak każdego dnia dowiadują się coraz więcej. Wciąż jest wiele interesujących rzeczy do odkrycia na temat tej części ciała, która wykonuje najwięcej pracy.